NAZIM HİKMET  İLE  PRAG'DA BULUŞMAK

Kadir ŞİŞGİNOĞLU

Constanty Borzecki (Mustafa Celaleddin Paşa) Polonya’ dan, Julien  Dedroit (Mehmet Ali Paşa) Almanya’ dan Türkiye’ ye sığınarak Müslüman oldular. Gelişleriyle  ilgili  bir  çok  rivayet olan  bu  iki  insan Ordumuzda kahramanlıklarıyla genç yaşta paşalığa yükseldiler. Mehmet Ali Paşa Mereşal ve Başkumandan iken 1878’ de Arnavutluk’ ta, Mustafa Celaleddin Paşa 1876’ da Karadağ’ da şehit edildiler. (Mehmet Ali Paşa Nazım Hikmet’ in annesinin dedesi, Mustafa Celaleddin Paşa, dedesinin babasıydı.)  Sultan Abdulaziz zamanında Mustafa Celâlettin Paşa’nın  yazdığı “ Eski ve Yeni Türkler” adlı eseri Türk milliyetçiliğinin oluşmasında etkisi  olmuştur.Bu  kitap aynı zamanda  Osmanlı döneminde  Türklerle  ilgili  yazılmış ilk  kitaptır.  

“Müşir Mehmed Ali (Karl Detrois) Paşa’nın Leyla adındaki kızı ise, Polonya’daki başarısız ihtilâl teşebbüsünden sonra 1849 yılında 23 yaşındayken Osmanlı Devletine sığınan Mustafa Celaleddin (Yüzbaşı Konstantin Polkozic Borzecki) Paşa’nın oğlu Hasan Enver Paşa ile evlendi. Bu evlilikten 5 çocuk oldu; Celile, Mehmed Ali, Mustafa Celaleddin, Sara ve Münevver. Şair Nazım Hikmet Celile’nin oğludur. Nazım Hikmet’in baba tarafından dedesi Mehmed Nazım Paşa da Selânik’in son valisidir.”

Nazım Hikmet’te Selanik doğumludur. Şiirleri elliden fazla dile çevrilip ödül almış ve bir çok yerli ve yabancı sanatçı tarafından bestelenmiştir. T.C  Vatandaşlığından çıkarıldıktan sonra Sürgün hayatının bir kısmı Prag’da geçiren şair; şiirlerinin bir çoğunu cafe Kavárna Slavia’da kahvesini yudumlayarak yazmıştır.

Prag daki ilk günümde serbest zamanda ilk  olarak  Kavárna Slavia’yı aradık. Akşam olmuş Prag’ın ışıkları Vltava nehrine düşmüştü. Charles  köprüsünden sonraki  köprünün  tam karşısında duruyordu  Kavárna Slavia.Yaşı ilerlemiş tombul resepsiyonist hanıma  İngilizce  olarak “Türk Şairi Nazım Hikmet ‘in  fotoğrafını görmek istediğimizi  söylediğimizde  “Nazım Hikmet Photos”  diyerek parmağı  ile içeriyi  işaret  etti.Heyecanla  Kafeye  uğramış  yazarlar, şairler, aktörler, aktiristlerin  fotoğraflarını inceledik ten sonra  iç bölümde birden siyah beyaz  bir fotoğrafta  Nazım Hikmet’le  göz göze geldik. O kafede  memleket hasreti ile  yazdığı  şiirleri  sizler  için benim  fotoğraflarımla buluşturmak istedim.Biraz erken gelme  şansımız  olaydı  Vltava nehri , yolu ve köprüyle  ve biraz  İstanbul-Karaköyü çağrıştıran görüntüsü  eşliğinde  ustanın  şiirlerini okuyabilirdik kahvemizi  içerken...Kısmet bir daha ki  sefere....

Külahlı kuleler Pırağ                  

şehrinde,                                                                                                                                           Ağarınca akşamın üzerinde

Düşe giren dünyalar aydınlanır                                                                                                                  

İstanbul’da bir Memet var                                                                                                                      Altısına bastı bu yıl. 

Pırağ’da bir yandan ağarıyor ortalık                     Bir yandan da kar yağıyor  , sulusepken , kurşuni Pırağ’da ağır ağır aydınlanıyor barok;                  

Huzursuz, uzak                                                      

Ve yaldızlarında kararmış keder.                                                                                                                                    

Ölen bir yıldızdan uçup gelen kuşlara benziyor.                                                                                   Dördüncü Şarl Köprüsünde heykeller.

YAHUDİ MEZARLIĞI VE ÖLÜMDEN BETER BİR ŞEY

Pırağ'dan bir araba geçiyor

Tek atlı bir yük arabası                                                                                                                 Yahudi mezarlığının önünden.                           Bir başka şehrin hasretiyle yüklü araba,Arabacı   Pırağ’da Yahudi mezarlığında sessiz soluksuz

ölüm.                                                                   Ah gülüm, ah gülüm,                                                                                                                             Muhacirlik ölümden beter..

Şair memleketten uzak,hasretten delik deşik                             Eski Kent’te duruyordu.                                      

Meydanlıkta yapayalnız                                                           Gotik duvar üstünde                                                                   Hanuş ustanın saati                                                                     On ikiyi vuruyordu.                                                             

Ve çanları çalan ölüm                                                               Ve yukarda öttü horoz                                                                                                         

Şair memleketten uzak,Hasretten delik deşik  ….

Etrafına dalgın baktı

Yine 20 Aralık 1956.